Transport ponadgabarytowy – czym jest?

Stale wzrastające uprzemysłowienie, postęp techniczny i technologiczny oraz duże potrzeby oraz sposobności spedycyjne sprawiają, że możliwe a także konieczne są przewozy ponadgabarytowe, które otwierają drogę nowoczesnym przedsięwzięciom. Transport ponadgabarytowy wymaga specjalnego i szczegółowego przygotowania. Jest to więc cały proces logistyczny, na który składa się wiele elementów. Kiedy mówimy o transporcie ponadgabarytowym, co go wyróżnia, jak się odbywa oraz jakie ładunki się do niego zalicza? O tym traktuje niniejszy artykuł.

Czym jest transport ponadgabarytowy

Transport ponadgabarytowy, inaczej zwany także ponadnormatywnym to taki, w którym dochodzi do przewozu towarów dużych, nietypowych, o masie przekraczającej normy określone dla wszystkich dróg krajowych i międzynarodowych. Ściślej rzec ujmując termin ten odnosi się do pojazdu bądź zespołów pojazdów, w przypadku których nacisk osi z ładunkiem lub bez niego przekracza dopuszczalne dla danej drogi bądź kiedy wymiary lub rzeczywista masa całkowita są większe od tych określonych w przepisach prawa o ruchu drogowym.  Są to więc ładunki, które wraz z pojazdem przekraczają następujące parametry: 16,5m całkowitej długości w przypadku naczepy oraz 18,5m w przypadku przyczepy, 2,5m szerokości, 4m wysokości oraz 42 tony masy całkowitej (wraz z paliwem, kierowcą, wyposażeniem).

Przepisy dotyczące transportu ponadgabarytowego

Transport ponadgabarytowy zaliczany jest do transportu szczególnego i jest uregulowany prawnie. Ponadto trzeba mieć na niego stosowne zezwolenia, zaś na jego uzyskanie konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku.

Zasady transportu ponadgabarytowego zawarte są między innymi w prawie o ruchu drogowym. Ustawa ta przewiduje bowiem 7 rodzajów zezwoleń, zależnych od poszczególnych przekroczeń norm. Poszczególne zezwolenia wydaje właściwy zarządca drogi, starosta, Naczelnik Urzędu Celnego lub GDDKiA. Zezwolenie otrzymuje podmiot wykonujący transport ponadgabarytowy a zawarte są w nim takie informacje jak: data i czas trwania transportu,  dokładna trasa przejazdu, parametry pojazdu realizującego transport, kryteria dostosowania infrastruktury drogowej oraz sposób pilotowania, jeśli jest on wymagany zgodnie z Rozporządzaniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych. Jeśli transport ponadgabarytowy przebiegać ma przez inne państwa należy pamiętać, iż każde z nich posiada odrębne przepisy regulujące ten zakres i konieczne jest odrębne zezwolenie każdego z nich.

Jakie ładunki obejmuje transport ponadgabarytowy

Wspomnieliśmy już, że za ładunki ponadgabarytowe uznaje się te, które przekraczają dopuszczalne normy, przede wszystkim standardowe wymiary oraz wagę. W rzeczywistości transport ponadnormatywny obejmuje takie ładunki jak: elementy konstrukcyjne, sprzęt budowalny,  maszyny rolnicze, zbiorniki, elementy branży energetycznej, magazyny i hale, urządzenia przemysłowe i linie produkcyjne, moduły mostów lub wież i inne. Jedynym ograniczeniem może być tu brak możliwości wytyczenia trasy przejazdu oraz brak odpowiedniej floty przewoźnika. Choć obecnie istnieje szeroki wybór specjalistycznych naczep, które są w stanie przewieźć niemal wszystko, to częstymi ograniczeniami są te wynikające z infrastrukturą drogową, a więc ronda, mosty, wysokie krawężniki, wąskie drogi. Stąd też często korzysta się z możliwości tzw. transportu mieszanego, jak chociażby z wykorzystaniem drogi rzecznej czy morskiej.

Przygotowanie transportu ponadgabarytowego

Ze względu na specyfikę każdy transport ponadgabarytowy wymaga indywidualnego podejścia w zakresie jego przygotowania, a więc szczególnie istotna jest jak najlepsza organizacja i plan całego przedsięwzięcia. W końcu należy wziąć pod uwagę każdą możliwość i przeanalizować każdy metr trasy tak, by w trakcie przewozu nic nie stanęło na przeszkodzie, gdyż to może wiązać się z ogromnymi, dodatkowymi kosztami, wynikającymi chociażby z konieczności zmiany drogi przejazdu.

Wspomnieliśmy już, że konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku w celu uzyskania zezwolenia na transport ponadgabarytowy. Oprócz tego konieczne jest przygotowanie planu całej trasy wraz z analizą infrastruktury drogowej- wąskie drogi, ronda, wzniesienia oraz analizą dynamiki ruchu- zarówno pojazdu transportującego, jak i natężenia ruchu na trasie. Z tego powodu bardzo często transport nienormatywny odbywa się w nocy, gdyż zmniejsza to ryzyko wystąpienia sporych utrudnień w ruchu drogowym. Odpowiednie zaplanowanie takiego transport wymaga spójnego działania wielu specjalistów z różnych dziedzin. Musza oni w końcu zadbać o każdy szczegół, mając na uwadze nawet  warunki atmosferyczne mające wystąpić w czasie realizacji przewozu. Niekiedy konieczny jest demontaż pewnych elementów infrastruktury drogowej, jak na przykład barierek ochronnych czy znaków drogowych. Ładunek musi być odpowiednio zabezpieczony oraz oznakowany a także zazwyczaj wymagane jest także pilotowanie transportu.

Podjęcie tylu kroków przed, w trakcie i po realizacji zlecenia transportu ponadgabarytowego jest konieczne w celu bezpiecznego jego wykonania tak, by w żaden sposób nie zagrażał uczestnikom ruchu drogowego, osobom realizującym transport a także by nie przyczynił się do uszkodzeń infrastruktury drogowej oraz innych elementów, które wystąpią na jego drodze.